Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Forbes Việt Nam và Do Ventures đã phối hợp công bố “Báo cáo Đổi mới sáng tạo và Đầu tư công nghệ 2023”.
Ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia NIC cho biết, báo cáo Đổi mới Sáng tạo và Đầu tư Công nghệ 2023 cung cấp bức tranh toàn cảnh về bối cảnh đầu tư công nghệ tại Việt Nam trong năm 2022 và nêu bật những sáng kiến quan trọng của Chính phủ giúp thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Báo cáo cũng đưa quan sát về sự dịch chuyển giữa các thế hệ nhà đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam và vai trò ngày càng quan trọng của các quỹ địa phương.
Theo Báo cáo, sau sự phục hồi mạnh mẽ trong năm 2021, vốn đầu tư mạo hiểm vào Việt Nam giảm mạnh 56% dưới ảnh hưởng của biến động kinh tế toàn cầu. Sự ảnh hưởng này đặc biệt rõ rệt vào nửa cuối năm 2022 với giá trị đầu tư giảm 65% do khủng hoảng trong ngành công nghệ ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, số lượng thương vụ tăng lên vào nửa cuối năm, cho thấy hoạt động đầu tư vẫn diễn ra đều đặn dù giá trị đầu tư giảm.
Lĩnh vực dịch vụ tài chính nhận được số vốn đầu tư nhiều nhất với mức tăng mạnh mẽ 248%. Vốn đầu tư vào lĩnh vực Fintech vẫn dồi dào, chiếm 39% tổng giá trị đầu tư, tăng 4 điểm phần trăm so với năm 2021. Mặc dù đầu tư vào lĩnh vực Bán lẻ giảm 57% nhưng đây vẫn là lĩnh vực nhận được nhiều vốn thứ hai. Y tế, Giáo dục, và Thanh toán tiếp tục nằm trong số các lĩnh vực được đầu tư nhiều nhất.
Các nhà đầu tư vẫn tiếp tục bày tỏ sự quan tâm đến các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp Việt Nam, số lượng quỹ nước ngoài đầu tư vào Việt Nam chỉ giảm nhẹ trong năm qua. Đáng chú ý, các quỹ Việt Nam lần đầu tiên dẫn đầu và trở thành nhóm nhà đầu tư tích cực nhất trên thị trường nội địa. Các quỹ đầu tư mạo hiểm trong nước tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái Việt Nam với tầm ảnh hưởng ngày càng tăng đối với các công ty khởi nghiệp trong nước.
Bất chấp môi trường đầu tư toàn cầu đầy biến động, báo cáo đổi mới sáng tạo và đầu tư công nghệ Việt Nam 2023 vẫn nhận định Việt Nam là điểm đến ưa thích của các nhà đầu tư nhờ tốc độ tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và lực lượng lao động trẻ tay nghề cao.
Theo báo cáo của NIC, Việt Nam được coi là một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hấp dẫn nhờ tốc độ phát triển nhanh chóng của nền kinh tế số và sự tăng trưởng mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn cần vượt qua những thách thức nhất định để thực sự trở thành một trung tâm công nghệ mới của khu vực.
Báo cáo chỉ rõ những thế mạnh của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam là: cơ sở hạ tầng số ngày một phát triển; người dân thành thạo công nghệ; phong trào khởi nghiệp nở rộ. Dự báo nền kinh tế số Việt nam có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á ở mức 31% trong giai đoạn 2022-2025.
Bên cạnh chỉ ra các thế mạnh, báo cáo cũng nêu rõ những thách thức và Việt Nam cần phải vượt qua để thực sự tạo được bước ngoặt cho sự phát triển của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Cụ thể:
Thiếu chính sách thúc đẩy phát triển đổi mới sáng tạo bền vững: Việt Nam hiện đang thiếu một cơ chế chính sách và quy định đủ mạnh để thúc đẩy môi trường đổi mới sáng tạo bền vững. Điều này đặt ra thách thức cho các công ty khởi nghiệp trong việc đảm bảo nguồn vốn, thu hút và giữ chân nhân tài, cũng như tuân thủ các quy định phức tạp. Vì vậy, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và bổ sung các chính sách hỗ trợ để hệ sinh thái phát huy hết tiềm năng.
Thiếu các thương vụ thoái vốn lớn: Việt Nam cần có thêm những câu chuyện thành công về thoái vốn để tạo niềm tin cho các nhà đầu tư nước ngoài khi lựa chọn đầu tư vào các công ty Việt Nam. Đối với các nhà đầu tư muốn thoái vốn thông qua niêm yết cổ phần, Luật Chứng khoán sửa đổi năm 2019 quy định các công ty phải có lãi ít nhất 2 năm và không có lỗ lũy kế tại thời điểm niêm yết, điều này dẫn đến rào cản đáng kể cho hầu hết các công ty công nghệ tại Việt Nam.
Thiếu nguồn vốn từ khu vực kinh tế tư nhân: Hiện nay, nguồn vốn đầu tư cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo đến từ các tập đoàn kinh tế lớn còn hạn chế. Các tập đoàn lớn có thể đóng vai trò tích cực hơn trong việc hỗ trợ các công ty khởi nghiệp thông qua đầu tư tài chính hoặc các hình thức khác, bởi đây là mô hình hợp tác có lợi cho cả hai bên. Các công ty khởi nghiệp có thêm nguồn vốn để tăng trưởng và góp phần thúc đẩy sự phát triển chung của tập đoàn.
P.Hương