Trao đổi về vai trò của chính quyền trong xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở,  TS. Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học và công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) nhấn mạnh, trong bối cảnh của cách mạng 4.0, nền kinh tế chia sẻ hiện nay, việc xây dựng và phát triển một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở trở thành nhu cầu cần thiết.

* Thưa ông! Ông có thể chia sẻ đôi chút về hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mở?

– Xu hướng của quốc tế hiện nay đang xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mở ở phạm vi quốc gia, khu vực và quốc tế. Mục tiêu của hệ sinh thái này là nhằm thu hút những tài năng ở phạm vi toàn cầu để giải quyết một vấn đề đủ lớn.

Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mở còn nhằm xây dựng các chính sách hỗ trợ dành cho đội ngũ các nhà đầu tư thiên thần, cố vấn, chuyên gia đào tạo… Họ là những người hỗ trợ cho các startup, giúp cho các startup có được tư duy, mô hình kinh doanh ứng dụng những công nghệ mới nhất để có thể vươn ra toàn cầu.

Cách tiếp cận này yêu cầu chính quyền địa phương, doanh nghiệp địa phương là những người “ra đề” và là ngươi sử dụng đầu tiên những sản phẩm của các bạn trẻ đổi mới sáng tạo. Vì thế, việc thách thức đổi mới sáng tạo mở ở phạm vi quốc gia, quốc tế hay phạm vi địa phương thì đều dành cơ hội cho những tài năng ở nhiều nơi trên đất nước, khu vực cùng tham gia. Khi những vấn đề đó đủ lớn để giải quyết, được chính quyền hỗ trợ, sử dụng, vinh danh và doanh nghiệp cùng đồng hành, đầu tư thì các nhà đầu tư quốc tế rất yên tâm và họ sẽ cùng đầu tư lâu dài giúp phát triển thị trường.

* Theo ông, chính quyền địa phương cần phải làm gì để xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mở?

– Để xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở cần phải có tư duy mở.

Khi chúng ta đã có tư duy mở và muốn xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở thì chúng ta sẽ có những sáng kiến về mặt chính sách. Đã có rất nhiều nước xây dựng chính sách mua sắm công, ưu tiên đặc biệt cho các startup về công nghệ. Hay có chính sách hỗ trợ nguồn vốn mồi ban đầu để các startup có thể có những thử nghiệm thành công về sản phẩm. Có những quỹ đầu tư để giúp các startup đưa được các sản phẩm ra thị trường.

Đặc biệt là cơ chế chính sách để thúc đẩy đầu tư tư nhân, đầu tư mạo hiểm, đầu tư cá nhân và đầu tư từ các quỹ đầu tư cả trong nước và quốc tế để đầu tư tiếp theo cho các dự án đó là rất quan trọng. Bên cạnh đó là những chính sách thí điểm để giúp đưa những sản phẩm công nghệ mới vào ứng dụng trong sản xuất kinh doanh.

Những cơ chế đặc biệt đó cùng với các hỗ trợ về visa, về đất đai, về nơi ở, về di trú…giúp đưa những người Việt Nam ở nước ngoài trở về đem những nguồn lực về con người, về trí tuệ, về thị trường… để phát triển đất nước, địa phương.

Đồng Nai có lợi thế về doanh nghiệp, về dân số, về môi trường, về thị trường, đặc biệt là lợi thế về thu nhập. Đây là lợi thế để tỉnh có thể thu hút nhân tài từ nhiều nơi, thu hút huấn luyện viên, cố vấn từ nhiều nơi về giúp cho Đồng Nai ứng dụng những mô hình kinh doanh mới, công nghệ mới để có thể vươn lên tầm quốc gia, quốc tế.

* Việc khuyến khích và vinh danh những người tạo ra hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có ý nghĩa thế nào trong việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, thưa ông?

– Chính phủ đóng vai trò bà đỡ cho các bạn trẻ khởi nghiệp và đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một hệ sinh thái cho các startup. Hệ sinh thái đó gồm những người hỗ trợ các startup như: mentor, cố vấn, nhà đầu tư thiên thần, các trung tâm hỗ trợ cung cấp dịch vụ. Ở đâu có chính sách hỗ trợ, ghi nhận, tôn vinh những người hỗ trợ cho các startup thành công càng tốt thì hệ sinh thái nơi đó càng hấp dẫn.

Kinh nghiệm của một số nước người ta dành những không gian để quảng bá hình ảnh, vinh danh những người đã giúp tạo nên những mô hình thành công. Không chỉ vinh danh các startup mà vinh danh cả các nhà đầu tư thiên thần, những người đã cùng thất bại với startup nhưng vẫn tin tưởng để đi đến ngày thành công. Những huấn luyện viên, những cố vấn bên cạnh vinh danh về tinh thần cũng cần có những phần thưởng để ghi nhận những đóng góp, cống hiên của họ cho hệ sinh thái, cho cộng đồng. Chúng ta cũng cần động viên những người thất bại đứng lên để làm lại và động viên những startup đã thành công quay trở lại đóng góp cho thế hệ sau.

Việc ghi nhận, vinh danh các tổ chức, cá nhân có đóng góp cho hệ sinh thái là vô cùng quan trọng để tạo ra mạng lưới gắn kết trong một hệ sinh thái.

* Ông có lời khuyên nào cho Đồng Nai trong việc tổ chức sự kiện TechFest để đạt hiệu quả tốt hơn nữa?

– Sự kiện Techfest Việt Nam được học hỏi từ mô hình của các nước trên thế giới và có những sáng tạo riêng nhằm vinh danh những startup điển hình và những huấn luyện viên, nhà đầu tư và thu hút thêm nhiều tài năng, nhiều mô hình mới ở bên ngoài vào hệ sinh thái. Do đó, TechFest quốc gia luôn mở ra những làng công nghệ mới theo nhu cầu của trong nước và quốc tế. Cứ lĩnh vực nào mà nhà đầu tư quốc tế có quan tâm và trong nước có tiềm năng thì chúng tôi mở thêm các làng công nghệ mới. Đây cũng là cầu nối để đưa các startup Việt Nam ra nước ngoài sau khi đã tham gia các sự kiện kết nối ở Việt Nam.

Tôi được biết, tỉnh Đồng Nai cũng đã tổ chức sự kiện TechFest nhiều năm, cũng đã hình thành nên hệ sinh thái của địa phương. Nhưng tôi nghĩ rằng, tỉnh cần phải tổ chức mở hơn để mang các làng công nghệ quốc gia về với Đồng Nai, đồng thời mang những câu chuyện điển hình của Đồng Nai đến quốc tế cùng với TechFest quốc gia. Đó là cách tiếp cận mở ở phạm vi quốc gia mà chúng tôi cho rằng có thể sẽ phù hợp trong giai đoạn hiện nay.

* Xin cảm ơn ông!

P.Hương