Cô giáo Đỗ Thị Thùy Dung hiện là giáo viên bộ môn hóa học Trường THCS Trần Hưng Đạo, thành phố Biên Hòa. Cô Thùy Dung cho biết, nến thơm xua muỗi từ nguyên liệu thiên nhiên thực ra là sản phẩm của những bài học thực hành của cô và trò trên lớp. Thế nhưng khi sáng chế thành công, đưa sản phẩm vào sử dụng hàng ngày thì cực kỳ hiệu quả, nến thơm không chỉ tạo thêm cho không gian buổi tối nét lãng mạn, ấm ấp mà còn có hiệu quả rất cao trong việc xua muỗi, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Một loại nến thơm được chiết xuất từ tinh dầu thiên nhiên, có tác dụng xua muỗi hiệu quả, không gây kích ứng hay độc hại với môi trường cũng như sức khỏe con người vừa được hai giáo viên Trường THCS Trần Hưng Đạo thành phố Biên Hòa sáng chế thành công. Sản phẩm hiện được nhiều gia đình sử dụng, mang lại hiệu quả xua muỗi, bảo vệ môi trường rất tích cực.
Nến thơm xua muỗi được chiết xuất từ tinh dầu thiên nhiên hoàn toàn, trong đó, thành phần chính là tinh dầu sả, tinh dầu vỏ chanh và sáp ong, ngoài ra không có thêm bất kỳ hóa chất hay phụ gia độc hại nào. Về phương pháp lấy tinh dầu, cô Thùy Dung cho biết, tinh dầu được chiết xuất bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước, đây là phương pháp chiết xuất tinh dầu dựa trên sự khuếch tán và lôi cuốn theo hơi nước của những hợp chất hữu cơ trong tinh dầu khi tiếp xúc với hơi nước ở nhiệt độ cao. Sự khuếch tán sẽ dễ dàng khi tế bào chứa tinh dầu trương phồng do nguyên liệu tiếp xúc với hơi nước bão hòa trong một thời gian nhất định. Ngay khi nguyên liệu được làm vỡ vụn thì chỉ có một số mô chứa tinh dầu bị vỡ và cho tinh dầu thoát tự do ra ngoài theo hơi nước lôi cuốn đi. Phần lớn tinh dầu còn lại trong các mô thực vật sẽ tiến dần ra ngoài bề mặt nguyên liệu bằng sự hòa tan và thẩm thấu. Ở nhiệt độ nước sôi, một phần tinh dầu hòa tan vào trong nước có sẵn trong tế bào thực vật. Dung dịch này sẽ thẩm thấu dần ra bề mặt nguyên liệu và bị hơi nước cuốn đi. Còn nước đi vào nguyên liệu theo chiều ngược lại và tinh dầu lại tiếp tục bị hòa tan vào lượng nước này. Quy trình này lặp đi lặp lại cho đến khi tinh dầu trong các mô thoát ra ngoài hết.
Theo cô Thùy Dung, công đoạn khó khăn cũng là công đoạn quan trọng nhất của quá trình chưng cất tinh dầu là cần điều chỉnh nhiệt độ trong quá trình vận hành lò chưng cất để cho ra sản phẩm tinh dầu đạt chất lượng. Theo đó, nhiệt độ giai đoạn đầu nằm trong khoảng từ 70-75°C và thổi dòng hơi tuần hoàn cho nguyên liệu chín đều. Mục đích là hấp chín nguyên liệu sả, chanh… và phá vỡ các mô chứa tinh dầu. Ở giai đoạn 2 cần gia nhiệt cho nồi hấp đến 80-85°C đồng thời mở khóa cho dòng hơi chạy qua hệ thống làm lạnh. Cấp không khí cho nồi hấp với cường độ thấp. Thời gian đầu của quá trình này thu hồi gần như đa số tinh dầu trong các nguyên liệu. Ở giai đoạn 3 cần gia nhiệt tối đa đến 90-95°C để thu hồi hết những tinh dầu còn lại. Khi tạo ra sản phẩm nến thơm, người dùng có thể yên tâm hoàn toàn về mặt bảo vệ sức khỏe, kể cả với trẻ nhỏ và phụ nữ có thai. Cũng theo cô Dung, chúng tôi tiến hành chưng cất tinh dầu trên hệ thống chưng cất thực hành được trang bị, thế nhưng, người dân cũng có thể tiến hành chưng cất tinh dầu tại nhà theo phương pháp thủ công để ít gây tốn kém kinh phí.
Cùng tham gia thực hiện quá trình làm nến thơm xua muỗi, cô giáo Vũ Thanh Hoài (giáo viên Trường THCS Trần Hưng Đạo, thành phố Biên Hòa cho biết), thực ra việc làm nến được tiến hành dựa trên việc ứng dụng lý thuyết bài học vào quá trình thực hành tạo sản phẩm ứng dụng thực tế, song mục đích của việc sáng tạo sản phẩm nến thơm lại xuất phát từ nhu cầu thực tế. Chúng tôi hiện công tác tại Trường THCS Trần Hưng Đạo nhưng gia đình hiện sống tại phường Trảng Dài và xã Phước Tân. Trong những năm gần đây, đây là những địa bàn ghi nhận số ca mắc sốt xuất huyết khá cao, bên cạnh đó, thông tin từ Trung tâm Y tế dự phòng của tỉnh cũng cho biết, mật độ côn trùng phát sinh muỗi tại các địa bàn trên khá dày, nhất là vào mùa mưa khi độ ẩm không khí tăng cao. Từ thực tế bài giảng, chúng tôi cũng rất muốn sáng tạo ra được một sản phẩm có ích cho cộng đồng. Từ khi sáng chế thành công loại nến thơm xua muỗi, đưa vào sử dụng trong gia đình, hiệu quả xua muỗi khá rõ rệt. Sản phẩm cũng được học sinh giới thiệu đến các bậc phụ huynh và được rất nhiều phụ huynh hào hứng đón nhận, sử dụng và cho phản hồi tích cực.
Mô phỏng chiết xuất tinh dầu
Về hiệu quả bài giảng, việc chế tạo thành công nến thơm xua muỗi tuy đơn giản mà thiết thực, gần gũi với đời sống nên gây được hiệu quả tích cực đến giờ học hóa học tại lớp. Chính những sáng tạo thiết thực này đã giúp nhiều học sinh nhận rõ, việc học tập bộ môn hóa học cũng như các môn khoa học tự nhiên không khô khan khi chỉ dừng lại việc học lý thuyết mà còn có nhiều ứng dụng thiết thực trong đời sống hàng ngày. Ngoài ra, việc sáng tạo giải pháp từ việc ứng dụng lý thuyết bài học cũng tạo hứng thú nghiên cứu khoa học, khơi dậy tinh thần sáng tạo, khơi dậy đam mê nghiên cứu khoa học cho học sinh. Dựa trên sản phẩm này làm cơ sở nghiên cứu những sản phẩm giá trị từ thực tiễn trên cơ sở nguyên liệu tự nhiên sẵn có.
Diệu Linh