“Nếu được làm lại từ đầu, tôi vẫn chọn nghề giáo.” Sinh ra và lớn lên ở Biên Hòa, Đồng Nai, cô Phan Thị Đỗ Uyên vào ngành giáo dục năm 2004 – trong thời điểm đất nước đang từng bước hội nhập quốc tế. Chọn dạy Tiếng Anh, môn học còn mới mẻ và đầy thử thách, cô bắt đầu hành trình dạy học với một ước mong giản dị: “Tôi muốn học sinh quê mình được mở rộng chân trời ra thế giới, bằng chính ngôn ngữ này.”
1. Khởi đầu từ niềm tin giản dị
Những ngày đầu đứng lớp tại Trường Tiểu học Thống Nhất A, rồi đến THCS Tân Phong và nay là THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm, cô chưa bao giờ ngừng học hỏi, sáng tạo. Cô lặng thầm vun đắp từng lớp học sinh như người thợ cần mẫn gieo từng hạt mầm, bằng tất cả tình yêu với nghề và niềm tin nơi học trò.
Ở nơi tưởng chừng bình yên và ít biến động như Biên Hòa, cô Uyên vẫn ý thức rõ trách nhiệm của mình: không để học sinh bị lạc hậu trong thế giới đang vận động từng giờ. Cô dạy học sinh bằng cả trái tim, với mong mỏi mỗi em đều có thể sử dụng tiếng Anh như một cánh cửa mở ra tương lai.
2. Đổi mới không phải trào lưu mà là lẽ sống nghề
Ngay từ những năm 2011, khi nhiều giáo viên còn e ngại việc đưa công nghệ vào lớp học, cô Uyên đã thử nghiệm sử dụng bài hát, trò chơi tiếng Anh kết hợp công cụ CNTT để tăng hứng thú học tập và quản lý lớp học hiệu quả. Từng bước đến năm 2024, cô tiếp cận và làm chủ các ứng dụng như PowerPoint tương tác, iSpring Suite, Padlet, Canva, Azota, Quizizz, Kahoot, Liveworksheet… để “chuyển hóa” tiết học tiếng Anh thành những giờ học trải nghiệm hấp dẫn; vì vậy, sáng kiến “Ứng dụng iSpring Suite và các công cụ số giúp học sinh luyện tập tại nhà và tại trường” của cô được công nhận cấp thành phố (theo QĐ 1557/QĐ-UBND). Với sự linh hoạt của hệ thống học tập online, học sinh có thể ôn luyện mọi lúc, mọi nơi, điều mà 10 năm trước còn là điều xa vời.
Ngoài ra, cô còn tổ chức các buổi học “ngoài biên giới lớp học”, nơi học sinh tự quay video nói tiếng Anh tại các địa điểm công cộng như công viên, chợ, khu di tích. Chính những buổi học ấy đã khơi dậy sự dũng cảm, tính sáng tạo và tinh thần vượt giới hạn bản thân của các em. Cô Uyên quan niệm: “Đổi mới không nằm ở phần mềm hay thiết bị. Đổi mới là ở tư duy, ở cách chúng ta dạy để học sinh không chỉ ghi nhớ mà còn thực hành và sống với kiến thức đó.”
3. đưa bài học ra khỏi lớp học: kết nối với quê hương
“Tôi muốn học sinh yêu tiếng Anh không chỉ vì điểm số, mà vì nó giúp các em nói về chính nơi mình sống.”
Với tinh thần đó, năm 2024, cô tổ chức dạy học dự án tích hợp văn hóa, lịch sử địa phương. Học sinh được đến thực tế tại làng gốm Biên Hòa, các workshop làm gốm, công viên Nguyễn Văn Trị, Đình Tân Lân, Di tích khảo cổ Tân Lại, Nhà lao Tân Hiệp, đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh, Chùa Ông ghi hình, phỏng vấn, thuyết minh; và hơn thế nữa là tự tạo sản phẩm truyền thông song ngữ để giới thiệu với bạn bè quốc tế. Dự án “Đồng Nai, niềm tự hào của tôi” do học sinh trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm thực hiện đã thu hút sự chú ý từ cộng đồng. Các em tự thiết kế video, poster song ngữ giới thiệu Công viên Nguyễn Văn Trị, Văn Miếu Trấn Biên, làng gốm Tân Vạn, Nhà lao Tân Hiệp,… Dự án “Đồng bào anh em Đồng Nai” thu hút hơn 100 học sinh trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm thực hiện poster Tiếng Anh giới thiệu nét đẹp cuộc sống và sự đa dạng văn hóa của các dân tộc thiểu số tại Đồng Nai. Dưới sự hướng dẫn của cô Uyên, mỗi nhóm học sinh trở thành “hướng dẫn viên trẻ”, sử dụng tiếng Anh để lan tỏa vẻ đẹp quê hương đến bạn bè quốc tế.
Các em làm việc nhóm, thảo luận, ghi âm, cắt ghép video, tạo ra các sản phẩm đồ gốm, bài vè, thơ, bài vẽ, slide thuyết trình, video clip bằng AI – những kỹ năng không có trong bài kiểm tra truyền thống nhưng lại vô cùng quan trọng trong thời đại mới. Sau dự án, nhiều học sinh từng nhút nhát trở nên tự tin hơn, dạn dĩ hơn, và đặc biệt, các em biết yêu mảnh đất nơi mình sinh ra.
Dự án không chỉ dừng lại ở cấp trường. Nhiều sản phẩm học sinh gửi đi dự thi cấp thành phố, cấp tỉnh, được chia sẻ lên mạng xã hội và nhận được phản hồi tích cực từ cộng đồng. Đó là bài học thực tế sâu sắc hơn bất kỳ bài kiểm tra nào. Điều đặc biệt là các sản phẩm ấy không do giáo viên làm thay, mà do học sinh tự thiết kế, quay dựng, thuyết trình, với sự hướng dẫn và định hướng của cô Uyên – minh chứng rõ nét cho phương pháp lấy học sinh làm trung tâm.
4. Người truyền cảm hứng – người đồng hành âm thầm
Không chỉ là giáo viên dạy giỏi, cô Uyên còn là người bạn, người mẹ thứ hai trong lòng học trò. Cô kể: “Có học sinh lớp 7, vốn rụt rè và sợ nói tiếng Anh. Nhưng sau vài dự án làm clip truyền thông, con đã mạnh dạn trình bày bằng cả hai thứ tiếng. Tôi thấy con thay đổi, thấy ánh mắt tự tin của con. Với tôi, đó là thành công lớn nhất.”
Những tờ giấy khen Canva tự tay cô thiết kế, những phản hồi nắn nót sau mỗi bài học, những dòng Zalo ấm áp hỏi han từng em học sinh là cách cô duy trì tình cảm, khơi dậy động lực học trong từng đứa trẻ.
Suốt 8 năm làm Chủ tịch Công đoàn cơ sở, cô cũng luôn gắn bó, sẻ chia với đồng nghiệp. Cô chia sẻ sáng kiến, hướng dẫn công nghệ, báo cáo chuyên đề cấp thành phố, làm giám khảo các hội thi cấp thành phố, cấp tỉnh, giúp đỡ giáo viên trẻ xây dựng tiết học mới.
Học sinh của cô không chỉ đạt giải cao trong các cuộc thi, mà còn là những con người biết chia sẻ, biết quan tâm, và không ngại thử thách. Đó mới là thành quả bền vững nhất của một người giáo viên.
5. Những “trái ngọt” từ hành trình bền bỉ
Với sự tận tâm và đổi mới không ngừng, cô đã dẫn dắt học sinh đạt nhiều thành tích nổi bật: 02 giải Khuyến khích Cuộc thi An toàn giao thông cho nụ cười ngày mai (2023 và 2024); 03 Huy chương ASMO cấp quốc gia (2024); Giải Nhì cấp tỉnh Cuộc thi Khoa học kỹ thuật THCS (2024–2025); Giải Nhất, Khuyến khích Hội thi hùng biện tiếng Anh TP Biên Hòa (2025); Giải Ba Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên – nhi đồng TP Biên Hòa (2025); Top 5 tỉnh cuộc thi “Đồng Nai trong trái tim em” (2024)…
20 năm, cô Uyên đã mang về cho cá nhân và tập thể hàng chục “trái ngọt” từ cấp trường, thành phố đến cấp tỉnh, cấp quốc gia: 04 bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo (2022, 2023, và 02 bằng khen 2024); trong đó có Bằng khen Nhà giáo tiêu biểu toàn quốc 2024; Giải Nhì Cuộc thi An toàn giao thông cho nụ cười ngày mai cấp quốc gia 2024; 04 bằng khen của UBND tỉnh Đồng Nai.
Hướng dẫn học sinh đạt Huy chương Vàng, Bạc, Đồng cuộc thi ASMO toàn quốc; 05 lần đạt giải Hội thi Giáo viên dạy giỏi và GVCN giỏi cấp thành phố; Giải Khuyến khích Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh; Đạt giải Chương trình Phát huy sáng kiến sáng tạo trong lao động và học tập các năm 2021, 2022, 2023, 2024; Chuyên gia Giáo dục Sáng tạo Microsoft – MIE Expert (2023). Nhiều sáng kiến của cô đã được công nhận, trong đó có 04 sáng kiến cấp tỉnh, 10 sáng kiến cấp thành phố từ 2013 đến 2024.
Ngoài ra, cô còn được vinh danh là giáo viên tiêu biểu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cấp thành phố giai đoạn 2016-2025. Đặc biệt, năm học 2024–2025, cô được chọn là một trong những điển hình tiên tiến tại đơn vị, góp phần lan tỏa những giá trị tích cực đến đồng nghiệp và học sinh.
Nhưng với cô, điều lớn lao hơn những bằng khen ấy chính là sự trưởng thành từng ngày của học sinh: biết yêu việc học, có trách nhiệm, biết tôn trọng, và có ước mơ. Không ít học sinh cũ của cô sau này đã trở thành sinh viên chuyên ngữ, thậm chí có em giành học bổng du học. Có em quay lại trường chia sẻ: “Nhờ cô mà em mới có đủ tự tin để mơ ước những điều lớn hơn.” Với cô Uyên, đó là những món quà vô giá mà nghề dạy học ban tặng.
6. Kiến tạo lớp học thế hệ mới
Dựa trên kinh nghiệm thực tiễn, cô Phan Thị Đỗ Uyên đã đúc kết 5 giải pháp khả thi để tạo lớp học thế hệ mới:
- Số hóa bài giảng gắn với trải nghiệm thực tiễn
Kết hợp công cụ công nghệ (iSpring Suite, Canva, Padlet, OLM,…) và nội dung mang tính địa phương, liên môn.
- Cá nhân hóa quá trình học của học sinh
Qua các bài tập tự chọn, video thuyết trình, ứng dụng Kids A-Z, học sinh học theo nhịp độ và năng lực của bản thân.
- Thúc đẩy đánh giá năng lực theo hướng phát triển phẩm chất
Không chỉ kiểm tra kiến thức, cô vận dụng OLM/Azota để học sinh tự đánh giá tiến bộ và nhận phản hồi xây dựng.
- Khuyến khích học sinh sáng tạo và truyền thông đa phương tiện
Hướng dẫn thiết kế sản phẩm truyền thông, thuyết trình song ngữ, quay dựng video – giúp học sinh tự tin, chủ động.
- Gắn kết nhà trường – phụ huynh – học sinh
Thường xuyên sử dụng Zalo, tổ chức phản biện chéo trong lớp, lắng nghe phụ huynh, xây dựng lòng tin và phối hợp hiệu quả.
7. Bài học: Người thầy phải không ngừng học
“Muốn học sinh học suốt đời, thì thầy cô cũng phải học suốt đời.”
Đó là điều cô luôn tâm niệm. Dù đã hơn 20 năm trong nghề, cô vẫn giữ thái độ khiêm nhường đều đặn tham gia các lớp tập huấn, học các công cụ mới, tìm đọc tài liệu tiếng Anh, lắng nghe đồng nghiệp, học hỏi giáo viên trẻ.
Cô đặc biệt nhấn mạnh đến học sinh có ít điều kiện, học sinh chưa giỏi, những em thường bị bỏ lại nếu giáo viên không đủ kiên trì và lòng bao dung. Cô nỗ lực để mỗi học sinh đều có chỗ đứng trong lớp học, đều được ghi nhận, và đều có cơ hội toả sáng. Với cô, mỗi đứa trẻ là một hạt mầm có thể nở hoa nếu được chăm đúng cách.
Cô cũng là minh chứng cho tinh thần học tập suốt đời mà Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 và chuyển đổi số quốc gia đang hướng đến: “Không có giáo viên tốt, không thể có giáo dục chất lượng.”
8. Lời kết – người gieo hạt trong kỷ nguyên số
Giữa thời đại chuyển đổi số và cải cách giáo dục, hình ảnh một giáo viên lặng lẽ sáng tạo, kiên nhẫn đổi mới, bền bỉ đồng hành cùng học sinh – chính là điều mà nền giáo dục Việt Nam đang rất cần.
Cô không lớn tiếng truyền đạt bằng lý thuyết suông về đổi mới. Cô chính là hiện thân của nó bằng chính hành động và trái tim.
Với cô Phan Thị Đỗ Uyên, nghề giáo không chỉ là công việc, mà là sứ mệnh. Và sứ mệnh ấy, cô đang từng ngày tôi luyện và rèn giũa, bằng ánh mắt của học sinh, bằng những tiết học chan chứa cảm hứng, và bằng một trái tim luôn hướng về bục giảng.
Vân Anh