Tại Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, Bộ Chính trị đã khẳng định: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.

Hội thảo Khoa học triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” do UBND tỉnh phối hợp với Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức, tháng 5/2025.

Thật vậy, có rất nhiều từ ngữ nói lên tầm quan trọng của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đối với sự phát triển của đất nước, như là “yếu tố quyết định”, “điều kiện tiên quyết”, “thời cơ tốt nhất”, “phương tiện hỗ trợ”, “nền tảng phát triển”, “lực đẩy chủ yếu”, “bệ đỡ”, “bệ phóng”, “hành lang pháp lý”, “nền tảng”, “động lực then chốt”, “trụ cột tăng trưởng mới”, v.v..

Sau gần 40 năm thực hiện công cuộc Đổi mới, đất nước ta đã đạt những thành tựu to lớn, những thành tựu vĩ đại, đó là: kinh tế tăng trưởng liên tục, đời sống Nhân dân được nâng cao, vị thế quốc tế không ngừng được củng cố. Tuy còn những hạn chế nhất định, nhưng đã có rất nhiều kết quả minh chứng rằng, Việt Nam đang là một trong những quốc gia có bước tiến vượt bậc về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đóng góp thiết thực cho phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao chất lượng đời sống Nhân dân.

Không chỉ là phát triển mà còn phải là “đột phá”, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. “Đột phá” có nghĩa là tạo nên những bước chuyển biến mới, mạnh mẽ; là nói đến tốc độ và sự bứt phá về phát triển. Đây là cuộc cách mạng sâu rộng, toàn diện trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, do vậy, kết luận Hội nghị quán triệt Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” và Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về “Phát triển kinh tế tư nhân”, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã phát biểu: “… đòi hỏi chúng ta phải hành động với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, đồng bộ và nhất quán, không để tư duy cũ, lối làm việc hình thức, thụ động cản trở tiến trình phát triển”, bởi, “Chúng ta phải nhận thức sâu sắc rằng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ là phương tiện hỗ trợ, mà phải được xác định là nền tảng phát triển và lực đẩy chủ yếu cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong kỷ nguyên mới”.

Vậy, để thực hiện những yêu cầu và mục tiêu đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, các ngành, các cấp, địa phương và mỗi người chúng ta cần phải làm gì?

Trong Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị là: Người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính; nhà khoa học là nhân tố then chốt; Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia… Chú trọng bảo đảm nguồn nhân lực trình độ cao cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; có cơ chế, chính sách đặc biệt về nhân tài. Phát huy tối đa tiềm năng, trí tuệ Việt Nam gắn với nhanh chóng tiếp thu, hấp thụ, làm chủ và ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến của thế giới. Ưu tiên nguồn lực quốc gia đầu tư cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đồng thời, bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng; bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu, an toàn thông tin của tổ chức và cá nhân trong quá trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Hơn thế nữa, các Nghị quyết của Bộ Chính trị (khóa XIII) mới ban hành gồm: Nghị quyết 57; Nghị quyết 59; Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68 được xem là “bộ tứ trụ cột” đang được toàn Đảng, toàn dân, toàn quân triển khai thực hiện, được kỳ vọng đối với sự phát triển của đất nước.

Nếu như Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới” là quyết sách đột phá, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong tiến trình hội nhập quốc tế của đất nước, là động lực chiến lược để Việt Nam vững bước vào kỷ nguyên mới; hội nhập không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan đối ngoại, không chỉ là hoạt động đối ngoại nhà nước, mà là một quá trình tổng hợp, yêu cầu sự tham gia chủ động, tích cực, sáng tạo của toàn hệ thống chính trị, của từng người dân, từng doanh nghiệp, từng ngành nghề, từng lĩnh vực. Nghị quyết 59 được xem như là kim chỉ nam hành động cho toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta trong công cuộc hội nhập quốc tế kỷ nguyên mới.

Với Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”, pháp luật được khẳng định không chỉ đơn thuần là công cụ điều chỉnh hành vi xã hội mà phải được xem là cơ sở tổ chức, vận hành quyền lực nhà nước, là nền tảng vững chắc để bảo vệ quyền con người, quyền công dân, và là đòn bẩy thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Công tác xây dựng và thi hành pháp luật gắn liền, mật thiết với yêu cầu phát triển nhanh, bền vững đất nước.

Với Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về “Phát triển kinh tế tư nhân”, Bộ Chính trị nhấn mạnh: Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia. Từ vị trí thứ yếu, khu vực kinh tế tư nhân trở thành trụ cột phát triển, song hành cùng kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể, tạo thành thế “kiềng ba chân” vững chắc cho nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập thành công. Phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là yêu cầu về mặt kinh tế mà còn là yêu cầu chính trị, nhằm củng cố tự chủ kinh tế quốc gia, nâng cao sức cạnh tranh và khả năng thích ứng của đất nước.

Thì với Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, khoa học, công nghệ được xác định đang trên đà phát triển, là bệ đỡ, bệ phóng và là hành lang pháp lý rất cần thiết để phát huy cao nhất, mạnh nhất sự phát triển trong lĩnh vực này. Chỉ khi khoa học, công nghệ phát triển thì đất nước mới thực sự phát triển.

Có thể thấy rằng, bốn Nghị quyết trên – “Bộ tứ trụ cột” rất phù hợp với thực tiễn cách mạng nước ta vào thời điểm hiện tại, để đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình, tiến bước mạnh mẽ trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Cần làm gì và làm thế nào để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành “Đột phá”, phát huy vai trò là một trong bốn trụ cột để đất nước “vươn lên” và “bay cao”?

Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là đột phá chiến lược, là động lực chủ yếu thúc đẩy hiện đại hóa đất nước, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế – xã hội nhanh và bền vững.

Trước hết, cần thống nhất và nâng cao nhận thức trong toàn xã hội, bao gồm hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp, các cơ quan hoạch định, thực thi chính sách và Nhân dân, về vai trò đặc biệt quan trọng, vai trò đột phá của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, vai trò đối với sự nghiệp phát triển đất nước. Củng cố nhận thức và cần có quyết tâm chính trị cao trong toàn hệ thống về chủ trương lấy khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chủ yếu của phát triển. “Chúng ta phải quyết tâm cao hơn, hành động mạnh mẽ hơn, sáng tạo bứt phá hơn, biến khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự thành nền tảng và động lực then chốt đưa đất nước vươn tới những tầm cao mới”.

Hai là, song song với việc tạo lập môi trường thuận lợi về thể chế, pháp lý, hành chính cho sáng tạo, nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ ở cấp vĩ mô, các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp cần cụ thể hóa các nội dung đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thành chương trình, kế hoạch hành động thiết thực, thực hiện từng mục tiêu cụ thể cho từng giai đoạn trong chương trình hành động của các cấp. Tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số có thể tạo ra kết quả mang tính đột phá, mang lại hiệu ứng lan tỏa lớn. Cải cách phương thức quản lý, triển khai các nhiệm vụ khoa học và công nghệ phù hợp với từng loại hình nghiên cứu; quan tâm hơn nữa đến ngân sách chi, các quỹ đầu tư cho nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Ba là, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là trụ cột tăng trưởng mới. Để đột phá trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đòi hỏi phải triển khai quyết liệt các chương trình về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, lan tỏa trong toàn xã hội. Đẩy mạnh chuyến đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị; nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia, hiệu lực quản lý Nhà nước trên các lĩnh vực, bảo đảm quốc phòng và an ninh. Thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp. Hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư R&D (Research and Development – Nghiên cứu và Phát triển, động lực chính của đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp), thương mại hóa công nghệ. Xây dựng hạ tầng dữ liệu và nền tảng số, kinh tế số, xã hội số; khởi động các chương trình trọng điểm về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; hình thành thêm các trung tâm đổi mới sáng tạo.

Bốn là, xây dựng và thực hiện nền tảng giáo dục, đào tạo trực tuyến, mô hình giáo dục đại học số, nâng cao năng lực số trong xã hội; đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực để triển khai thực hiện phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trẻ có tư duy đổi mới, năng lực chuyên sâu và khả năng thích ứng toàn cầu. Tập trung đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ với các quốc gia có trình độ khoa học và công nghệ, chuyển đổi số. Tiếp tục phổ cập, nâng cao kiến thức khoa học, công nghệ, kiến thức số trong cán bộ, công chức và Nhân dân. Tiếp tục triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” trên toàn tỉnh cho các đối tượng là cán bộ, công chức, viên chức trong các ngành, lĩnh vực và người dân trên địa bàn tỉnh.

Năm là, đẩy mạnh công tác truyền thông, tạo đồng thuận xã hội về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Khuyến khích Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, đội ngũ trí thức tham gia, đóng góp sáng kiến, nguồn lực; xây dựng phong trào thi đua nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Đa dạng các hình thức tôn vinh, biểu dương, khen thưởng kịp thời, xứng đáng các nhà khoa học, nhà sáng chế, các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có thành tích trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Sáu là, phát huy vai trò của Tổ công nghệ số cộng đồng, Đoàn thanh niên, các hội, hiệp hội… phối hợp với các doanh nghiệp công nghệ số tuyên truyền, hỗ trợ, hướng dẫn kỹ năng số cho tổ chức, doanh nghiệp, hộ kinh doanh… và các đối tượng có liên quan.

Bảy là, kiện toàn Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tỉnh, Ban Giúp việc Ban Chỉ đạo; họp triển khai, đánh giá định kỳ. Kiểm tra, giám sát chặt chẽ, bảo đảm có sự chuyển biến thực chất trong thực hiện; thực hiện nghiêm chế độ báo cáo, sơ kết, tổng kết theo quy định.

Vì một Việt Nam giàu mạnh, phồn vinh, hùng cường, chúng ta hãy cùng nhau thắp lên ngọn lửa Đổi mới và Hành động – đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đưa đất nước vươn mình phát triển mạnh mẽ!.

Thạc sỹ Trần Thị Mai Chi